Duurswoude, PKN (Hervormd)
|
| Kerk |
|
De kerk bevindt zich in de bossen tussen Wijnjewoude en Bakkeveen en is in de 15e eeuw.
Het is een van oorsprong Romaanse kerk en is gebouwd van zogenaamde kloostermoppen die gebruikt
zijn van het vorige kerkgebouw, dat mogelijk dateerde uit de 13e eeuw. In 1783 kreeg de kerk haar
huidige vorm doordat de klokkenstoel, die tot dan toe voor de kerk stond, werd afgebroken. Ook werd
er een dakruiter op de westgevel geplaatst. In de kerk zijn nog restanten te zien van de zogenaamde
Noormannenpoortjes. De beide poortjes dienden als ingangen voor mannen en vrouwen. Aan de buitenkant
van de kerk zijn aan de noordgevel nog restanten te zien van wat waarschijnlijk een hagioscoop is geweest.
De kerk onderging diverse grote en kleine aanpassingen, zoals in 1899 toen bijna het complete interieur
werd vernieuwd. Ter gelegenheid van deze verbouwing is door Jonkvrouw E.E.R. Lycklama à Nijeholt het
avondmaalstel geschonken. De oorspronkelijke klok uit 1783 in het torentje is in de oorlog in beslag genomen.
De huidige klok is in 1952 aangeschaft en komt uit Epe. In de noordwesthoek van het kerkhof staat het predikanthuisje
uit 1759. Een grote restauraties vond plaats in de periode 1990-1991, waarbij de kerk vooral van buiten volledig werd
aangepakt.
De kerkruimte wordt inwendig overdekt door een houten tongewelf met trekbalken, sleutelstukken, korbelen en muurstijlen. ln de zijmuren zijn nissen uitgespaard. Het interieur van de kerk bezit o.a. een eikenhouten preekstoel uit 1798, net koperen lessenaar uit 1799. Op het doophek bevindt zich nog een lezenaar uit de eind 18e eeuw, met fraai houtsnijwerk. ln 1932 is in het interieur een aantal wijzigingen uitgevoerd. Enkele historische interieurstukken verdwenen, waaronder het oude doophek dat plaats maakte voor het huidige. Het grootste deel van de banken is ook in 1932 vervangen. ln enkele banken voor en achterin, zowel aan de noord- als de zuidzijde, is ouder materiaal verwerkt. Het kerkgebouw is een rijksmonument. |
| Orgel |
| 1723 |
| Frans Caspar Schnitger bouwt het orgel voor de Evangelisch Lutherse kerk te Zwolle. Gezien de merkwaardige aanleg van de mechanieken en de oorspronkelijke plaats van de registerknoppen, is het niet ondenkbaar, dat het orgel oorspronkelijk als Rugwerk bij een groter instrument was gedacht. |
| 1786 |
| Schoonmaak door Frans Caspar Schnitger jr. uit Zwolle. Het houten toetsbeleg wordt vervangen door beleg van ivoor. |
| 1800 |
| Herstel door H.H. Freytag uit Groningen. |
| 1816 |
| Herstel door A. Meere sr. en jr. uit Utrecht. Hun namen zijn aangetroffen op de grootste pijp van de Rohrfluit 8'. |
| 1827 |
| Registerknoppen verplaatst door J.C. Scheuer uit Zwolle. |
| 1837 |
| Een derde spaanbalg wordt geplaatst door J.C. Scheuer uit Zwolle. Tevens wordt een 'nieuw klavier' aangebracht, vermoedelijk het kleine aangehangen pedaalklavier. |
| 1838 |
|
J.C. Scheuer uit Zwolle vervangt de Vox Humana 8' door een Dulciaan 8'. |
| 1862 |
|
Belangrijke vernieuwing door J. van Loo uit Zwolle: - De GedacktQuint 3' en Quintanus 1½' worden omgewerkt tot Fluit 4' en Fluit 2'. - De Sexquialter en Mixtuur worden vervangen door resp. Viola di Gamba 8' en Holpijp 8'. - Als consequentie hiervan moet ook het klavier gewijzigd zijn bij deze gelegenheid. |
| 1917 |
|
Het orgel wordt geplaatst in de kerk van Duurswoude door J. Proper, orgelmaker te Kampen. Het is door de plaatselijke kerkvoogdij gekocht voor fl. 493,20. - Octaaf 2', Dulciaan 8' en een balg worden verwijderd. - Het klavier wordt vervangen. - De kas wordt aan de onderzijde iets verhoogd. |
| 2000 |
|
Begin van de restauratie door Fa. Bakker & Timmenga uit Leeuwarden: - De orgelkas wordt hersteld en weer verlaagd. - De kas wordt schoongemaakt en geschilderd door K. de Graaf te Burdaard. - De ornamenten worden verguld. - De registeropschriften worden vernieuwd naar een gevonden voorbeeld. - Een nieuw handklavier wordt gemaakt in de stijl van Schnitger. - Het pedaal wordt gecopieerd. - De dispositie wordt hersteld. Adviseurs bij deze restauratie zijn Jan Jongepier en Rudi van Straten. |
| Dispositie |
| Manuaal, C - c''' | Pedaal, C - h | ||||||
|
Praestant ● Rhorfluit ● Principael ● GedacktQuint ● Octav Quintanus B/D ● Sexquialter B/D ● Vox Humana ● Mixtuur ● |
8' 8' 4' 3' 2' 11/2' 2 st. 8' 4 st. |
Aangehangen Winddruk: 61 mm. Temperatuur: 1/6-komma middentoonstemming Toonhoogte: a1 = 460 Herz. |
|||||
|
● = Schnitger ● = Schnitger, geheel metaal ● = Schnitger, bas gedekt, discant open, bijna geheel nieuw ● = Schnitger, discant nieuw ● = Nieuw (enkele pijpen Schnitger) ● = Nieuw, eiken stevels (omtrekmaten teruggevonden in de pijpstok), eiken koppen, slanke dubbelkegel-bekers, alles gecopieerd van de Vox Humana van het RP van het orgel in de St. Laurenskerk te Alkmaar. Links van het klavier zitten kleine registerknopjes, bedoeld als hulpmiddel bij het tellen van de gespeelde coupletten. Dit is zonder twijfel aangebracht door J.C. Scheuer uit Zwolle. Dit hulpmiddel komt ook voor bij het orgel van de Bethlehemsekerk te Zwolle. |
|||||||
| Geschiedenis over kerk en orgel |
| Verteller | : | Jan Jongepier (1941-2011) |
| Duur | : | 7 minuten en 15 seconden |
| Bron | : | Radio opname Omrop Fryslân uit 2002 |
| Improvisatie over Gezang 439 LbK |
| Organist | : | Jan Jongepier |
| Duur | : | 9 minuten en 32 seconden |
| Bron | : | Radio opname Omrop Fryslân uit 2002 |